Biologen van de Belgische VZW Biodiversity Inventory for Conservation (BINCO) en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen hebben vier nieuwe boktor-soorten ontdekt in een ernstig bedreigd Hondurees nevelwoud. De soorten werden vernoemd naar Hondurese milieuactivisten die om het leven werden gebracht omdat ze opkwamen voor het behoud van de natuur in hun land.

De vier boktorsoorten werden gevonden in een nevelwoud in het Hondurese Cusuco Nationaal Park, tegen de grens met Guatemala. Dit nationaal park wordt erkend als een gebied van cruciaal belang voor het behoud van amfibieën, vogels en zoogdieren, maar een groot deel van de biodiversiteit aan ongewervelden blijft ook hier nog onbestudeerd en dus onbekend. Vooral de nevelwouden zijn bedreigde biotopen die veel gespecialiseerde soorten bevatten. Ze ontlenen hun naam aan de hoge ligging waardoor de wolken door het woud glijden.

Nieuwe soorten aan het licht

Om de biodiversiteit in de bedreigde Hondurese nevelwouden beter in kaart te brengen, werken biologen van de Belgische VZW Biodiversity Inventory for Conservation (BINCO) en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) reeds jaren samen met Operation Wallacea (een Engelse eco-vrijwilligersorganisatie) en de Braziliaanse boktorexpert Antonio Santos-Silva van het Museum van São Paulo. Hun jaarlijkse zoektochten naar de boktorren van het Cusuco Nationaal Park bracht reeds eerder een nieuwe soort aan het licht, wat letterlijk mag worden genomen want bij dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van lichtvallen die de kevers aantrekken. Die boktor (Derobrachus cusucoensis) werd beschreven in 2018. Sindsdien werd een een grondiger onderzoek van de boktorfauna van het Cusuco Nationaal Park opgestart. Dat leverde heel wat nieuwe informatie op, en leidde ook tot de ontdekking van nog eens vier nieuwe boktorsoorten.

Martijn Van Roie (BINCO & Universiteit Antwerpen): “Het is een uniek gevoel om een nieuwe soort te ontdekken die niemand anders ooit gezien heeft. Dan besef je dat de wereld toch wat groter en complexer is dan je denkt. Tegelijk is het erg confronterend om te zien hoe de eeuwenoude unieke bossen tegen de vlakte gaan. Zelfs diep in het woud zie je sporen van ontbossing.”

Bedreigingen

Ondanks hun grote maatschappelijke waarde staan nevelwouden zwaar onder druk. De grootste bedreiging is ontbossing, meestal om plaats te maken voor koffieplantages. De jaarlijkse ontboste oppervlakte is enorm, met desastreuze gevolgen voor de unieke biodiversiteit die ze bevat. Ontbossing en vernietiging van habitats zijn mondiale problemen, maar Honduras heeft een van de hoogste relatieve ontbossingspercentages van alle Centraal-Amerikaanse landen, en een van de slechtste rapporten ter wereld voor ontbossing in beschermde gebieden.

Een bijkomende moeilijkheid in Honduras is dat er een zeer vijandig klimaat is voor natuursympathisanten. Vele milieuactivisten die opkwamen voor het beschermen van de natuur en de inheemse bevolking werden om het leven gebracht. Volgens globalwitness.org werden in dit land sinds 2010 zeker 210 activisten om het leven gebracht, dit is een van de hoogste sterftecijfers wereldwijd.

Martijn van Roie: “We hopen de kennis over nieuwe soorten te kunnen gebruiken als argument naar de overheid toe om het woud te beschermen. Hopelijk zijn we daar niet te laat voor. De nieuwe boktorren zijn bovendien slechts het topje van de ijsberg. In zowat elke diergroep die we daar bekijken vinden we nieuwe soorten.”

Eerbetoon aan omgekomen milieuactivisten

Door de nieuwe boktorsoorten te vernoemen naar omgekomen milieuactivisten willen de betrokken wetenschappers eer betonen aan enkele Hondurese voorvechters van de natuur en de lokale gemeenschappen, en extra aandacht vestigen op de strijd voor biodiversiteitsbehoud in Honduras. De beschrijvingen werden in augustus 2021 gepubliceerd in het vakblad ‘European Journal of Taxonomy’ en zijn online raadpleegbaar.

Merlijn Jocque (BINCO & KBIN): “Het moeilijkste bij het beschrijven van de soorten was het kiezen van de persoon die we willen gedenken, er zijn er zoveel…” 

De beschreven boktorren en de respectievelijke natuurbeschermers zijn:

Heterachthes caceresae werd vernoemd naar Berta Isabel Cáceres Flores die zich inzette voor inheemse gemeenschappen. Zij was actief tegenstander van illegale houtkap en massaplantaties. Ze werd thuis vermoord in maart 2016.

Oreodera kawasae werd vernoemd naar Blanca Jeannette Kawas Fernández voor haar nooit tanende enthousiasme om de Hondurese fauna en flora te beschermen. Ze richtte de Prolansate Foundation op, een organisatie die zich inzet voor het beschermen van de omgeving en de ondersteuning van de levenskwaliteit van kleine lokale gemeenschappen. Ze werd thuis vermoord in februari 1995.

Phrynidius guifarroi werd vernoemd naar Mario Guifarro van Olancho, een voormalig jager en goudzoeker die zich omvormde tot een toegewijde natuurbeschemer na het zien van de degradatie van de regenwouden in het oosten van Honduras. Hij werd vermoord in Moskitia in 2007 terwijl hij een beschermde bosperimeter aan het opzetten was.

Strangalia lunai werd vernoemd naar Carlos Antonio Luna Lùopez, een voormalig directeur van la Unidad Ambientalista (UMA) en actief beschermer van de natuur. Hij werd vermoord in Catacamas, mei 1998.

De Belgische biologen zijn ervan overtuigd dat de Hondurese nevelwouden nog veel ontdekkingen in petto hebben.