Aanvullend op het “Sustainable Use of Wild Species Assessment Report” dat op 8 juli 2022 is uitgebracht, lanceerde het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten op 11 juli een tweede belangrijk wetenschappelijk rapport, het "Report on the Assessment of the Multiple Values of Nature", of de “Values Assessment". Het verslag werd op zaterdag 9 juli goedgekeurd door vertegenwoordigers van de 139 lidstaten, aan het eind van een vergaderweek van de 9e plenaire vergadering die plaatsvond in Bonn, Duitsland (#IPBES9). Het IPBES-rapport biedt ondersteuning aan beleidsmakers bij het begrijpen van de brede waaier aan natuurwaarden. Dit moet helpen om via beleids-beslissingen de biodiversiteitscrisis aan te pakken en de duurzame ontwikkelings-doelstellingen te bereiken.
Het nieuwe rapport is sterk interdisciplinair en baseert zich voornamelijk op sociale wetenschappen, menswetenschappen en economie. 82 internationale deskundigen uit 47 landen verspreid over alle regio’s van de wereld werkten er vier jaren aan. Ze baseerden zich op meer dan 13 000 referenties, waaronder wetenschappelijke publicaties en bronnen van inheemse en lokale kennis, en bouwden hiermee voort op de wereldwijde beoordeling door IPBES van 2019. Dankzij de rigoureuze controle door wetenschappers, beleidsmakers (inclusief overheden) en experten met inheemse en lokale kennis, garandeert het rapport de hoogst mogelijke nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en beleidsrelevantie.
Het rapport biedt een nieuwe en uitgebreide typologie van natuurwaarden, maar ook richtlijnen voor het combineren en integreren van deze zeer diverse waarden in de besluitvorming over natuur en mens, die verder gaat dan economische voordelen op korte termijn. Het benadrukt het belang van een pluralistische methode voor natuurwaardering, die tot nu toe bij beleidsbeslissingen grotendeels is verwaarloosd. Meer dan 50 methoden worden gepresenteerd om de diversiteit van de waarden van de natuur zichtbaarder te maken en in de besluitvorming te integreren. Het ondersteunt het idee van een meer globale transformatie in de samenleving die nodig is om de biodiversiteitscrisis aan te pakken.
De “Values Assessment" draagt bij aan de werking van de ‘Verdrag inzake Biologische Diversiteit’ (CBD) en ondersteunt de implementatie van het wereldwijde biodiversiteitskader na 2020 (Post-2020 Global Biodiversity Framework) waarover verwacht wordt dit jaar overeenstemming te bereiken. Ook zal het als leidraad dienen om de verschillende Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de Verenigde Naties te kunnen halen.
IPBES en de Belgische invulling
IPBES, vaak omschreven als de ‘IPCC voor biodiversiteit', is het wereldwijde wetenschaps-beleidsorgaan dat tot taak heeft het raakvlak tussen wetenschap en beleid op het gebied van biodiversiteit te versterken en derhalve besluitvormers te voorzien van het best beschikbare bewijsmateriaal ter onderbouwing van beslissingen die zowel mens als natuur ten goede komen. In België wordt het Nationaal Knooppunt van IPBES waargenomen door het Belgisch Biodiversiteitsplatform, een nationale interface tussen wetenschap en beleid gefinancieerd door BelSPO, en ondergebracht bij vier organisaties: BelSPO, KBIN, INBO, en DEMNA (SPW). De activiteiten van het Nationaal Knooppunt bestaan onder meer uit het betrekken van Belgische experts en belanghebbenden bij het IPBES-werkprogramma en de IPBES-activiteiten, en uit het leiden van de Belgische delegatie in plenaire zittingen.
Getuigenissen
Sander Jacobs (INBO): “De globale en regionale IPBES-rapporten toonden reeds de wereldwijde, snelle en door de mens veroorzaakte vernietiging van de biodiversiteit, de erosie van ecosysteemdiensten en de afname van de levenskwaliteit aan. Een van de grote oorzaken van deze crisis is de manier waarop bepaalde natuurwaarden de besluitvorming hebben beïnvloed. Dit IPBES-rapport over “meervoudige waardering” is een synthese van belangrijke inzichten uit de academische disciplines en lokale tradities over hoe de mens de natuur heeft gewaardeerd en hoe deze waardering onze relatie met "moeder aarde" heeft geleid (of misleid). Het rapport geeft ook aan hoe een interdisciplinaire waardering in de praktijk kan bijdragen aan een transformatie van deze relatie en een oplossing van de crisis.”
Inge Liekens (VITO): “Als milieueconoom heb ik heel wat waarderingsstudies over ecosysteemdiensten verricht. Hoewel economische (en strengere monetaire) waardering haar verdiensten heeft, heb ik altijd geijverd voor een verbreding van het toepassingsgebied en voor het in aanmerking nemen van diverse waarden. Ik hoop van harte dat de belangrijkste inzichten van het IPBES-waarderingsrapport de meer pluralistische waarderingspraktijk zullen versterken en onze manier van leven met de natuur zullen veranderen, zodat de biodiversiteitscrisis kan worden aangepakt."
Nicolas Dendoncker (UNamur): “Het IPBES-rapport over de waarden van de natuur is mede opgesteld door een team van 82 auteurs die sterk interdisciplinair zijn (van antropologie tot ecologie), waardoor het een grote epistemische rijkdom bezit, die gezien het onderwerp van essentieel belang is. Het dringt onder meer aan op de noodzaak om een verscheidenheid aan waarderingsmethoden te hanteren, teneinde rekening te houden met de pluraliteit van bestaande waarden. Dit kan leiden tot meer ecologische rechtvaardigheid.”
