Paleoantropoloog Patrick Semal is conservator van onze antropologische collecties en ook hoofd van de Dienst Patrimonium, die alle collecties en belangrijke historische documenten van het KBIN beheert. Patrick is de woordvoerder van de Neanderthalers van Spy, de uitgestorven mensensoort waarvan in 1886 gedeeltelijke skeletten zijn ontdekt in de grot van Spy, in de provincie Namen.
Als biologiestudent onderzocht Patrick al de tanden van Homo neanderthalensis, en hij studeerde af met biomoleculair onderzoek op botten. ‘Ik zocht uit welke antilichamen aanwezig waren op het collageen in het bot om te bepalen of het bot menselijk of dierlijk was. Het is intussen een voorbijgestreefde techniek: met DNA-analyse kan dat sinds de jaren negentig veel gedetailleerder.’
In 2004 leidde Patrick een internationaal team dat alle resten uit de grot van Spy, zowel menselijke als niet-menselijke, inventariseerde en bestudeerde. De zoektocht, ook in privécollecties, mondde uit in vele nieuwe publicaties en in de lijvige monografie Spy Cave, 125 years of multidisciplinary research at the Betche aux Rotches (2012). ‘Het onderzoek bevestigde dat de beenderresten van Spy van twee verschillende volwassen Neanderthalers waren. En we vonden ook een derde individu terug in de collecties, een kind jonger dan twee jaar. Met de koolstof 14-methode dateerden we de restanten op ongeveer 40.000 jaar oud. Dus de resten dateren uit de periode waarin de Europese Neanderthalerbevolking moest wijken voor de anatomisch moderne mens.
Uit het onderzoek bleek ook dat de Neanderthalers van Spy toch niet alleen vlees aten, wat altijd werd gedacht. ‘In het tandsteen van de twee volwassen Spy-neanderthalers vonden we zetmeelkorrels, afkomstig van de erg voedselrijke wortelstokken van wilde waterlelies. Deze Neanderthalers hadden dus een gevarieerder dieet dan vroeger werd aangenomen.’
Het kantelmoment bij Patrick om archeoloog te worden, was iets ogenschijnlijk banaals: ‘Toen ik vijf was groef ik putten om mijn auto’s in te laten rijden. Op een dag vond ik een muntstukje met de beeltenis van Leopold I. Dat was voor mij de klik. Biologie zit me ongetwijfeld ook in de genen, want mijn moeder was professor biologie, en ook ‘nurture’, want ze nam me vroeger vaak mee naar het Zoniënwoud in Brussel.’ Tussen archeologie en biologie ligt … paleoantropologie!
