Herontdekt in onze collecties: een van de oudste fossiele insecten uit China
Paleontologen hebben een rijke collectie fossiele insecten en andere geleedpotigen herontdekt, afkomstig van een steenkoolmijn in China. Ze bevat tientallen vleugels van kakkerlakken van 310 miljoen jaar oud (het moscovien). Het zijn een van de oudste sporen van insecten uit China. De fossielen werden decennialang verloren gewaand, maar komen nu weer aan het oppervlak, en wachten op onderzoekers.
Toen Bernard Mottequin (Instituut voor Natuurwetenschappen) een promovendus een collectie fossiele kakkerlakken uit de steenkoolbekkens van België wou tonen, stootte hij op een indrukwekkende collectie insecten uit de Zhaogezhuang-steenkoolmijn, ongeveer 170 km ten zuidoosten van Peking. Ze dateren uit de tijdperken carboon en perm (meer dan 295 miljoen jaar oud).
De insecten waren tussen 1920 en 1926 verzameld door Fernard-François Mathieu in de Zhaogezhuang-koolmijn, die deel uitmaakt van het Kaiping-steenkoolbekken. Mathieu was geoloog en ingenieur-adviseur bij de Kailin Mining Administration. Alle exemplaren werden in februari 1938 aan het Instituut voor Natuurwetenschappen geschonken en opgenomen in de paleontologische collecties. Mathieu verzamelde in de jaren 1940 nog andere geleedpotigen, die ook werden gedeponeerd in het Instituut.
Een verloren collectie?
Alle insecten en andere geleedpotigen uit Zhaogezhuang zijn halverwege de 20e eeuw geleend door Daniel Laurentiaux voor zijn doctoraatsproefschrift, die hij in 1958 aan de Universiteit van Parijs verdedigde. Maar het werk werd nooit gepubliceerd. Na talloze aanmaningen keerden deze exemplaren pas aan het eind van de jaren 1980 terug naar onze paleontologische collecties. En daarna zijn ze in de vergetelheid geraakt.
Behalve deze insecten leverde de steenkoolmijn fossiele resten van planten op, die wél wetenschappelijk zijn beschreven (door paleobotanist François Stcokmans en F.F. Mathieu), en ook mariene ongewervelden.
Prachtige vleugels in detail
Met hun publicatie in het vaktijdschrift Geologica Belgica willen paleontologen Bernard Mottequin en Ninon Robin deze collectie van geleedpotigen en de historische en wetenschappelijke waarde ervan voor het voetlicht brengen.
Daarom fotografeerde ze bepaalde fossielen in detail (een spin, verschillende insecten en een nog onbepaalde geleedpotige) met reflectance transformation imaging (RTI). Deze techniek maakt het mogelijk om van deze kleine fossielen ook de microreliëfs, die je met het blote oog niet kunt zien, zichtbaar te maken.
Veel fossielen uit het Kaiping-steenkoolbekken, genoemd en/of beschreven in de studies van de jaren 1920, zijn nog niet teruggevonden in de paleontologische collectie van het Instituut (die 3 miljoen specimens telt), maar ze zouden zich kunnen bevinden in de ongeveer 8000 plateaus van de collectie van het Nationaal Centrum voor Steenkoolgeologie, vandaag bewaard in Péronnes-lez-Binche (Henegouwen).
